१७ व्या शतकातील मराठा सम्राट छत्रपती शिवाजी महाराजांना ‘भारतीय नौदलाचा जनक’ मानले जाते. शिवाजी महाराजांचा जन्म १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी महाराष्ट्राच्या पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर शहरालगत असलेल्या शिवनेरीच्या डोंगराच्या किल्ल्यात झाला होता. शिवाजी महाराजांनी आपली लष्करी संघटना तयार करण्याचे कौशल्य दाखविले. समुद्री व्यापाराचे संरक्षण करण्यासाठी कोकण आणि गोव्याच्या किनाऱ्यावर त्यांनी मजबूत नौदल उपस्थिती बांधली. शिवाजींच्या ताब्यात नौदल इतकी जोरदार होती की, मराठ्यांपैकी ब्रिटिश, पोर्तुगीज आणि डच लोकांविरुद्ध मराठ्यांच्या सैन्याने जोर धरला. शिवाजी महाराजांनी सुरक्षित किनारपट्टी असण्याचे आणि सिद्दीच्या ताफ्यांच्या हल्ल्यापासून पश्चिम कोकण किनारपट्टीवरील संरक्षणाचे महत्त्व जाणले. आपल्या साम्राज्याचे रक्षण करण्यासाठी आणि बलवान होण्यासाठी एक मजबूत नौदल बनविणे ही त्यांची रणनीती होती.

१६६४-१६६७ मध्ये शिवाजी महाराजांनी नवीन किल्ला विकसित केला. या किल्ल्यावर श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधकाम केले. परदेशी वसाहतवालांच्या वाढत्या प्रभावाचा प्रतिकार करणे (इंग्रजी, डच, फ्रेंच आणि पोर्तुगीज व्यापारी) आणि जंजिराच्या सिद्दींच्या उदय रोखणे ही मुख्य गोष्ट होती.

शिवाजी महाराजांनी कल्याण, भिवंडी आणि गोवा या शहरांमध्ये लढाऊ नौदल तसेच व्यापार उभारण्यासाठी जहाजे बांधली. दुरुस्ती, साठवण आणि निवारा यासाठी त्यांनी बरेच समुद्र किल्ले आणि तळ बांधले. शिवाजी महाराजांनी किनारपट्टीवर जंजिराच्या सिद्दींसोबत बरीच लांब युद्धे केली. चपळ १६० ते ७०० व्यापारी, आधार आणि लढाऊ जहाजांनुसार वाढले. डेक्कनमधील आठ-नऊ बंदरे ताब्यात घेतल्यानंतर त्यांनी स्वतःहून परदेशी लोकांशी व्यापार करण्यास सुरवात केली.

शिवाजी महाराजांना मॅनेजमेंट गुरु म्हणूनही ओळखले जाते.

अशाच अनेक माहितीसाठी आम्हाला फॉलो करा – Facebook | Instagram | YouTube वर